Đà Lạt, với vẻ đẹp hoang sơ và khí hậu mát mẻ, đã từ lâu thu hút sự chú ý của người Pháp. Họ nhận thấy rằng nơi đây có đủ điều kiện cần để biến Đà Lạt thành một trung tâm nghỉ dưỡng tại Đông Dương, một “Paris thu nhỏ.”

Từ năm 1923 đến 1943, ít nhất đã có 4 dự án lớn về quy hoạch và phát triển Đà Lạt do các kiến trúc sư người Pháp nổi tiếng trình lên. Thời kỳ Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, Đà Lạt tiếp tục chuyển mình. Người Pháp không chỉ đến Đà Lạt làm việc, mà còn đưa cả gia đình từ Pháp sang đây để định cư.

Đà Lạt đã nắm giữ không chỉ vẻ đẹp tự nhiên mà còn cả di sản kiến trúc và lối sống độc đáo của người Pháp, tạo nên một bức tranh văn hóa độc đáo tại Việt Nam.

Đà Lạt, từ một thị trấn nhỏ, đã trải qua sự phát triển vượt bậc với quy mô dân số và tốc độ xây dựng ngày càng tăng cao. So sánh giữa năm 1939 và 1942, số lượng giấy phép xây dựng đã tăng từ 50 lên 300. Trong khi năm 1941, Đà Lạt chỉ có 560 biệt thự, thì chỉ sau 4 năm, con số này đã vượt qua mốc 1.000 biệt thự với kiến trúc đa dạng.

Sự phát triển không kiểm soát được đã khiến Đà Lạt trở nên quá chật hẹp và bị phá vỡ các quy hoạch trước đó. Trước tình hình này, toàn quyền Đông Dương đã bắt tay vào thiết lập dự án “Chỉnh trang và phát triển Đà Lạt” do kiến trúc sư J. Lagisquet chủ trì nhóm nghiên cứu.

Năm 1943, dự án này được triển khai. Trung tâm thành phố Đà Lạt được quy hoạch ở phía Nam hồ Xuân Hương, với 540ha đất xây dựng và 2.200 lô đất gần khu trung tâm dành cho người Pháp. Đất đai cho người Việt được phân lô ở các vùng có đất sản xuất nông nghiệp, và việc cấp giấy phép xây dựng phụ thuộc vào tính chất nghề nghiệp của họ.

Cảnh quan hướng về dãy núi Langbiang tại Đà Lạt được bảo vệ một cách tuyệt đối, với hạn chế xây dựng nhà cửa và chỉ phục vụ cho quy hoạch các địa điểm công cộng như công viên, sân golf và nơi cắm trại.

Đà Lạt được quy hoạch như một trung tâm hành chính Trung ương, thành phố nghỉ dưỡng, trung tâm giáo dục, huấn luyện quân sự và nghiên cứu khoa học. Các công trình kiến trúc độc đáo như Lãnh địa Đức Bà, bưu điện, cư xá, và chùa Linh Sơn đã được xây dựng từ những năm 1954 đến 1975.

Tuy nhiên, trong giai đoạn này, đã xảy ra việc lấn chiếm đất làm nông nghiệp, đe dọa kiến trúc của thành phố và gây ra những vấn đề về quy hoạch đô thị

Đà Lạt trong bàn tay người Việt

Sau năm 1975, sau khi nước nhà độc lập và thống nhất, Đà Lạt đã hoàn toàn tách khỏi tư tưởng quy hoạch của người Pháp. Một số khuôn viên hoa cây cảnh trong các biệt thự cũ của người Pháp đã bị thay thế bằng các loại cây lương thực ngắn ngày để giải quyết nhanh vấn đề lương thực.

Nhiều công trình kiến trúc ở Đà Lạt bị lãng quên và không được trùng tu, dẫn đến việc xuống cấp trầm trọng. Tuy nhiên, cũng có nhiều dự án nghiên cứu quy hoạch được triển khai để phát triển Đà Lạt trong giai đoạn này

Theo thống kê, từ năm 1977 đến năm 1991, ít nhất đã có 4 đề án quy hoạch và phát triển Đà Lạt được trình bày với sự tham gia của Nhà nước. Các đề án này tập trung vào giải quyết vấn đề dân sinh và giảm áp lực đô thị, đồng thời quy hoạch Đà Lạt thành một thành phố du lịch nghỉ dưỡng cao cấp với tính chất khu vực. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có bất kỳ đề án nào được thông qua.

Để khắc phục tình trạng lộn xộn trong quy hoạch đô thị, UBND tỉnh Lâm Đồng đã quyết định hợp tác với Viện Thiết kế Quy hoạch Đô thị Paris và một công ty thiết kế quy hoạch uy tín khác của Pháp để tái quy hoạch lại TP Đà Lạt trong giai đoạn từ 2020 đến 2050

(Nguồn cafeland.vn)